Sau đây là các thông tin hữu Ãch vỠđặc tÃnh sinh há»c và dược tÃnh cá»§a Linh Chi như chống ung thư, tăng tÃnh miá»…n dịch, hạ đưá»ng huyết, ức chế sinh tổng hợp cholesterol, chống khối u....
Hình 1: Cấu tạo cắt ngang của tai nấm Linh Chi
Dá»±a theo mà u sắc mÅ© nấm, Lý Thá»i Trân (1590) phân biệt thà nh sáu loại Linh Chi vá»›i tên gá»i tương ứng: Linh Chi trắng (Bạch chi hay Ngá»c chi), Linh Chi và ng (Hoà ng chi hay Kim chi), Linh Chi xanh (Thanh chi hay Long chi), Linh Chi đỠ(XÃch chi hay Hồng chi), Linh Chi tÃm ( Tá» chi), Linh Chi Ä‘en (Hắc chi hay huyá»n chi).
Tà i liệu cổ nhất nói tương đối cụ thể vá» khả năng trị liệu cá»§a Linh Chi cÅ©ng cá»§a Lý Thá»i Trân (1595). Theo tác giả, trong sáu loại Linh Chi thì má»—i loại có đặc tÃnh riêng:
Bảng 1 : Äặc Ä‘iểm cá»§a Lục bảo Linh Chi theo Lý Thá»i Trân
TÊN GỌI |
MÀU SẮC |
ÄẶC TÃNH |
Thanh chi hay Long chi |
xanh |
vị chua, tÃnh bình, không độc; chá»§ trị sáng mắt, bổ gan khÃ, an thần, tăng trà nhá»› |
Hồng chi, XÃch chi hay ÄÆ¡n chi |
đỠ|
vị đắng, tÃnh bình, không độc; tăng trà nhá»›, dưỡng tim, bổ trung, chữa trị tức ngá»±c |
Hoà ng chi hay Kim chi |
và ng |
vị ngá»t, tÃnh bình, không độc; an thần, Ãch tì khà |
Bạch chi hay Ngá»c chi |
trắng |
vị cay, tÃnh bình, không độc; Ãch phổi, thông mÅ©i, cưá»ng ý chÃ, an thần, chữa ho nghịch hÆ¡i. |
Hắc chi hay Huyá»n chi |
đen |
vị mặn, tÃnh bình, không độc; trị chứng bà tiểu, Ãch tháºn khà |
Tá» chi hay Má»™c chi |
tÃm |
vị ngá»t, tÃnh ôn, không độc; trị Ä‘au nhức khá»›p xương, gân coat |
Theo Y há»c cổ truyá»n, thì Linh Chi có những công dụng:
- Kiện não (là m cho bộ óc tráng kiện)
- Bảo can (bảo vệ gan)
- Cưá»ng tâm (tăng sức cho tim)
- Kiện vị (củng cố dạ dà y, hệ tiêu hoá)
- Cưá»ng phế (thêm sức cho phổi)
- Giải độc (giải toả trạng thái nhiễm độc)
- Giải cảm (giải toả trạng thái dị cảm)
- Trưá»ng sinh (sống lâu, tăng tuổi thá»)
Trong khoảng hai chục năm trở lại đây, nhiá»u khảo cứu trên thế giá»›i táºp trung phân tÃch và tìm hiểu các thà nh phần hoá há»c có hoạt tÃnh trong nấm Linh Chi.
Bảng 2 : Thà nh phần hoá há»c cá»§a nấm Linh Chi (T.Quốc và V.Nam)
THÀNH PHẦN |
TÀI LIỆU |
PHÂN TÃCH CỦA VIỆT NAM |
|
TRUNG QUá»C (%) |
Bá»™t Linh Chi (%) |
Cao Linh Chi (%) |
Nước
Cellulose
Äạm tổng số
Chất béo |
12- 13
54- 56
1,6- 2,1
1,9- 2 |
12- 13*
62- 63*
17,1*
5,0* |
|
Hợp chất Steroid
Hợp chất Phenol
Chất khá»
Saponin toà n phần |
0,11- 0,16
0,08- 0,1
4- 5 |
1,15**
0,10**
0,30** |
0,52**
0,40**
1,23** |
(*) Viện Pasteur TP.HCM (**) Phân viện Dược liệu TP.HCM
Những nghiên cứu phân tÃch kết hợp vá»›i lâm sà ng ghi nháºn ở bảng 3:
Bảng 3 : Thà nh phần các chất có hoạt tÃnh ở Linh Chi
NHÓM CHẤT |
HOẠT CHẤT |
HOẠT TÃNH |
Alcaloid |
*** |
Trợ tim |
Polysaccharid |
b-D-glucan
Ganoderan A, B, C
D- 6 |
Chống ung thư, tăng tÃnh miá»…n dịch
Hạ đưá»ng huyết
Tăng tổng hợp protein, tăng chuyển hoá acid nucleic |
Steroid |
Ganodosteron
Lanosporeric acid A
Lonosterol |
Giải độc gan
Ức chế sinh tổng hợp Cholesterol |
Triterpenoid |
Ganodermic acid Mf,T-O
Ganodermic acid R, S
Ganoderic acid B,D,F,H, K,S,Y...
Ganodermadiol
Ganosporelacton A, B
Lucidon A
Lucidol |
Ưc chế sinh tổng hợp Cholesterol
Ưc chế giải phóng Histamin*
Hạ huyết áp, ức chế ACE**
Chống khối u
Bảo vệ gan |
Nucleosid |
Adenosin dẫn suất |
Ức chế kết dÃnh tiểu cầu, thư giản cÆ¡, giãm Ä‘au |
Protein |
Lingzhi - 8 |
Chống dị ứng phổ rá»™ng, Ä‘iá»u hoà miá»…n dịch |
Acid béo |
Oleic acid |
Ưc chế giải phóng Histamin |
(*) Histamin (từ acid amin histidin mất nhóm -COOH) có tác động là m dãn và tăng tÃnh thấm cá»§a mao mạch, tăng nhịp tim và tăng co bóp cÆ¡ tim, co thắt cÆ¡ trÆ¡n và gây ngá»™p thở ( ở ngưá»i hen suyển), kÃch thÃch thần kinh, gây Ä‘au ngứa, gây dãn mạch, nhức đầu, ức chế hiện tượng thá»±c bà o cá»§a bạch cầu trung tÃnh, ức chế tạo kháng thể cá»§a bạch cầu lymphocyte B và lymphokine cá»§a tế bà o T. (**) ACE (Angiotension Converting Enzym): sá»± ức chế enzym nà y liên quan đến tác dụng hạ huyết áp.
Trong đó, hai nhóm được quan tâm nhiá»u nhất là polysaccharid và triterpenoid.
Polysaccharid gồm 2 loại chÃnh :
GL-A: Gal: Glu: Rham: Xyl (3,2: 2,7: 1,8; 1,0) M= 23.000 Da
GL-B: Glu: Rham: Xyl (6,8: 2,0: 1,0) M= 25.000 Da
GL-A có thà nh phần chÃnh là Gal, nên gá»i là Galactan, còn GL-B có thà nh phần chÃnh là Glu, nên gá»i là Glucan.
b (1-3) -D-glucan, khi phức hợp với một protein, có tác dụng chống ung thư rõ rệt (Kishida & al., 1988).
Polysaccharid có nguồn gốc từ Linh Chi dùng Ä‘iá»u trị ung thư đã được công nháºn sáng chế (patent) ở Nháºt. Năm 1976, Cty Kureha Chemical Industry sản xuất chế phẩm trÃch từ Linh Chi có tác dụng kháng carcinogen. Năm 1982, Cty Teikoko Chemical Industry sản xuất sản phẩm từ Linh Chi có gốc glucoprotein là m chất ức chế neoplasm. Bằng sáng chế Mỹ 4051314, do Ohtsuka & al. (1977), sản xuất từ Linh Chi chất mucopolysaccharid dùng chống ung thư.
Triterpenoid đặc biệt là acid ganoderic có tác dụng chống dị ứng, ức chế sá»± giải phóng histamin, tăng cưá»ng sá» dụng oxy và cải thiện chức năng gan. Hiện nay, đã tìm thấy trên 80 dẫn xuất từ acid ganoderic. Trong đó ganodosteron được xem là chất kÃch thÃch hoạt động cá»§a gan và bảo vệ gan.
Theo B. K. Kim, H. W. Kim & E. C. Choi (1994), thì dịch chiết nước và methanol cá»§a quả thể Linh Chi ức chế sá»± nhân lên cá»§a virus. Hiệu quả cÅ©ng nháºn thấy trên tế bà o lympho T cá»§a ngưá»i nhiá»…m HIV-1. Phân Ä‘oạn hổn hợp methanol (A) kháng virus rất mạnh. Các phân Ä‘oạn khác, như hexan (B), etyl acetat (C), trung tÃnh (E), kiá»m (G)... Ä‘á»u có tác dụng kháng virus tốt.
Phân tÃch thà nh phần nguyên tố cá»§a nấm Linh Chi, còn phát hiện thấy có rất nhiá»u nguyên tố (khoảng 40), trong đó phải kể đến germanium. Germanium có liên quan chặt chẻ vá»›i hiệu quả lưu thông khà huyết, tăng cưá»ng chuyển váºn oxy và o mô, đặc biệt là giảm bá»›t Ä‘au đớn cho ngưá»i bệnh bị ung thư ở giai Ä‘oạn cuối.
Theo Lê Duy Thắng
Trưá»ng Äại há»c Khoa Há»c Tá»± Nhiên |