Sau đây là các thông tin hữu Ãch vỠđặc tÃnh sinh há»c và dược tÃnh của Linh Chi nhÆ° chống ung thÆ°, tăng tÃnh miá»…n dịch, hạ Ä‘Æ°á»ng huyết, ức chế sinh tổng hợp cholesterol, chống khối u....
Hình 1: Cấu tạo cắt ngang của tai nấm Linh Chi
Dá»±a theo mà u sắc mÅ© nấm, Lý Thá»i Trân (1590) phân biệt thà nh sáu loại Linh Chi vá»›i tên gá»i tÆ°Æ¡ng ứng: Linh Chi trắng (Bạch chi hay Ngá»c chi), Linh Chi và ng (Hoà ng chi hay Kim chi), Linh Chi xanh (Thanh chi hay Long chi), Linh Chi Ä‘á» (XÃch chi hay Hồng chi), Linh Chi tÃm ( Tá» chi), Linh Chi Ä‘en (Hắc chi hay huyá»n chi).
Tà i liệu cổ nhất nói tÆ°Æ¡ng đối cụ thể vá» khả năng trị liệu của Linh Chi cÅ©ng của Lý Thá»i Trân (1595). Theo tác giả, trong sáu loại Linh Chi thì má»—i loại có đặc tÃnh riêng:
Bảng 1 : Äặc Ä‘iểm của Lục bảo Linh Chi theo Lý Thá»i Trân
TÊN GỌI |
MÀU SẮC |
ÄẶC TÃNH |
Thanh chi hay Long chi |
xanh |
vị chua, tÃnh bình, không Ä‘á»™c; chủ trị sáng mắt, bổ gan khÃ, an thần, tăng trà nhá»› |
Hồng chi, XÃch chi hay ÄÆ¡n chi |
Ä‘á» |
vị đắng, tÃnh bình, không Ä‘á»™c; tăng trà nhá»›, dưỡng tim, bổ trung, chữa trị tức ngá»±c |
Hoà ng chi hay Kim chi |
và ng |
vị ngá»t, tÃnh bình, không Ä‘á»™c; an thần, Ãch tì khà |
Bạch chi hay Ngá»c chi |
trắng |
vị cay, tÃnh bình, không Ä‘á»™c; Ãch phổi, thông mÅ©i, cÆ°á»ng ý chÃ, an thần, chữa ho nghịch hÆ¡i. |
Hắc chi hay Huyá»n chi |
Ä‘en |
vị mặn, tÃnh bình, không Ä‘á»™c; trị chứng bà tiểu, Ãch tháºn khà |
Tá» chi hay Má»™c chi |
tÃm |
vị ngá»t, tÃnh ôn, không Ä‘á»™c; trị Ä‘au nhức khá»›p xÆ°Æ¡ng, gân coat |
Theo Y há»c cổ truyá»n, thì Linh Chi có những công dụng:
- Kiện não (là m cho bộ óc tráng kiện)
- Bảo can (bảo vệ gan)
- CÆ°á»ng tâm (tăng sức cho tim)
- Kiện vị (củng cố dạ dà y, hệ tiêu hoá)
- CÆ°á»ng phế (thêm sức cho phổi)
- Giải độc (giải toả trạng thái nhiễm độc)
- Giải cảm (giải toả trạng thái dị cảm)
- TrÆ°á»ng sinh (sống lâu, tăng tuổi thá»)
Trong khoảng hai chục năm trở lại đây, nhiá»u khảo cứu trên thế giá»›i táºp trung phân tÃch và tìm hiểu các thà nh phần hoá há»c có hoạt tÃnh trong nấm Linh Chi.
Bảng 2 : Thà nh phần hoá há»c của nấm Linh Chi (T.Quốc và V.Nam)
THÀNH PHẦN |
TÀI LIỆU |
PHÂN TÃCH CỦA VIỆT NAM |
|
TRUNG QUá»C (%) |
Bá»™t Linh Chi (%) |
Cao Linh Chi (%) |
NÆ°á»›c
Cellulose
Äạm tổng số
Chất béo |
12- 13
54- 56
1,6- 2,1
1,9- 2 |
12- 13*
62- 63*
17,1*
5,0* |
|
Hợp chất Steroid
Hợp chất Phenol
Chất khá»
Saponin toà n phần |
0,11- 0,16
0,08- 0,1
4- 5 |
1,15**
0,10**
0,30** |
0,52**
0,40**
1,23** |
(*) Viện Pasteur TP.HCM (**) Phân viện Dược liệu TP.HCM
Những nghiên cứu phân tÃch kết hợp vá»›i lâm sà ng ghi nháºn ở bảng 3:
Bảng 3 : Thà nh phần các chất có hoạt tÃnh ở Linh Chi
NHÓM CHẤT |
HOẠT CHẤT |
HOẠT TÃNH |
Alcaloid |
*** |
Trợ tim |
Polysaccharid |
b-D-glucan
Ganoderan A, B, C
D- 6 |
Chống ung thÆ°, tăng tÃnh miá»…n dịch
Hạ Ä‘Æ°á»ng huyết
Tăng tổng hợp protein, tăng chuyển hoá acid nucleic |
Steroid |
Ganodosteron
Lanosporeric acid A
Lonosterol |
Giải độc gan
Ức chế sinh tổng hợp Cholesterol |
Triterpenoid |
Ganodermic acid Mf,T-O
Ganodermic acid R, S
Ganoderic acid B,D,F,H, K,S,Y...
Ganodermadiol
Ganosporelacton A, B
Lucidon A
Lucidol |
Ưc chế sinh tổng hợp Cholesterol
Ưc chế giải phóng Histamin*
Hạ huyết áp, ức chế ACE**
Chống khối u
Bảo vệ gan |
Nucleosid |
Adenosin dẫn suất |
Ức chế kết dÃnh tiểu cầu, thÆ° giản cÆ¡, giãm Ä‘au |
Protein |
Lingzhi - 8 |
Chống dị ứng phổ rá»™ng, Ä‘iá»u hoà miá»…n dịch |
Acid béo |
Oleic acid |
Ưc chế giải phóng Histamin |
(*) Histamin (từ acid amin histidin mất nhóm -COOH) có tác Ä‘á»™ng là m dãn và tăng tÃnh thấm của mao mạch, tăng nhịp tim và tăng co bóp cÆ¡ tim, co thắt cÆ¡ trÆ¡n và gây ngá»™p thở ( ở ngÆ°á»i hen suyển), kÃch thÃch thần kinh, gây Ä‘au ngứa, gây dãn mạch, nhức đầu, ức chế hiện tượng thá»±c bà o của bạch cầu trung tÃnh, ức chế tạo kháng thể của bạch cầu lymphocyte B và lymphokine của tế bà o T. (**) ACE (Angiotension Converting Enzym): sá»± ức chế enzym nà y liên quan đến tác dụng hạ huyết áp.
Trong đó, hai nhóm được quan tâm nhiá»u nhất là polysaccharid và triterpenoid.
Polysaccharid gồm 2 loại chÃnh :
GL-A: Gal: Glu: Rham: Xyl (3,2: 2,7: 1,8; 1,0) M= 23.000 Da
GL-B: Glu: Rham: Xyl (6,8: 2,0: 1,0) M= 25.000 Da
GL-A có thà nh phần chÃnh là Gal, nên gá»i là Galactan, còn GL-B có thà nh phần chÃnh là Glu, nên gá»i là Glucan.
b (1-3) -D-glucan, khi phức hợp với một protein, có tác dụng chống ung thư rõ rệt (Kishida & al., 1988).
Polysaccharid có nguồn gốc từ Linh Chi dùng Ä‘iá»u trị ung thÆ° đã được công nháºn sáng chế (patent) ở Nháºt. Năm 1976, Cty Kureha Chemical Industry sản xuất chế phẩm trÃch từ Linh Chi có tác dụng kháng carcinogen. Năm 1982, Cty Teikoko Chemical Industry sản xuất sản phẩm từ Linh Chi có gốc glucoprotein là m chất ức chế neoplasm. Bằng sáng chế Mỹ 4051314, do Ohtsuka & al. (1977), sản xuất từ Linh Chi chất mucopolysaccharid dùng chống ung thÆ°.
Triterpenoid đặc biệt là acid ganoderic có tác dụng chống dị ứng, ức chế sá»± giải phóng histamin, tăng cÆ°á»ng sá» dụng oxy và cải thiện chức năng gan. Hiện nay, đã tìm thấy trên 80 dẫn xuất từ acid ganoderic. Trong đó ganodosteron được xem là chất kÃch thÃch hoạt Ä‘á»™ng của gan và bảo vệ gan.
Theo B. K. Kim, H. W. Kim & E. C. Choi (1994), thì dịch chiết nÆ°á»›c và methanol của quả thể Linh Chi ức chế sá»± nhân lên của virus. Hiệu quả cÅ©ng nháºn thấy trên tế bà o lympho T của ngÆ°á»i nhiá»…m HIV-1. Phân Ä‘oạn hổn hợp methanol (A) kháng virus rất mạnh. Các phân Ä‘oạn khác, nhÆ° hexan (B), etyl acetat (C), trung tÃnh (E), kiá»m (G)... Ä‘á»u có tác dụng kháng virus tốt.
Phân tÃch thà nh phần nguyên tố của nấm Linh Chi, còn phát hiện thấy có rất nhiá»u nguyên tố (khoảng 40), trong đó phải kể đến germanium. Germanium có liên quan chặt chẻ vá»›i hiệu quả lÆ°u thông khà huyết, tăng cÆ°á»ng chuyển váºn oxy và o mô, đặc biệt là giảm bá»›t Ä‘au Ä‘á»›n cho ngÆ°á»i bệnh bị ung thÆ° ở giai Ä‘oạn cuối.
Theo Lê Duy Thắng
TrÆ°á»ng Äại há»c Khoa Há»c Tá»± Nhiên |